Voornaamste nationale wettelijke ontwikkelingen

Dit hoofdstuk vat de belangrijkste wettelijke ontwikkelingen samen die in 2015 hebben plaatsgevonden op gebied van gas en elektriciteit in België.

Omzetting van de Europese richtlijn 2012/27/EU betreffende energie-efficiëntie.

Aanpassing van de gaswet om een gemeenschappelijke gasbalanceringszone in België en het Groothertogdom Luxemburg mogelijk te maken.

Wijziging van de reglementering over de elektriciteitsafschakeling.

Oprichting van een Energietransitiefonds dat wordt gespijsd door de eigenaar van de kerncentrales Doel 1 en Doel 2 als tegenprestatie voor de verlenging van de duur waarin industriële elektriciteitsproductie door deze centrales is toegelaten.

Btw op elektriciteit.

De elektriciteitsmarkt

Dit hoofdstuk overloopt de belangrijkste aspecten van de elektriciteitsmarkt in 2015.


  • Na een scherpe terugval vanwege de economische crisis van 2008 had de belasting (afname) zich begin 2010 hersteld. Deze opleving heeft zich echter niet doorgezet. In vergelijking met 2007 lag de gemiddelde belasting 12,9% lager in 2015.

Gemiddelde belasting op maandbasis van het Elia-net van 2007 tot 2015 (Bronnen: gegevens Elia, berekeningen CREG)

  • De afnames (belasting van het Elia-net) bedroeg 77,2 TWh en het marktaandeel van de groothandelmarkt in de in België geproduceerde energie bereikte met 55,4 TWh zijn laagste niveau. Daardoor bereikte de netto-invoer het hoogste niveau van de negen voorbije jaren. Dit was voornamelijk het gevolg van het feit dat de kerncentrales, die tussen 2012 en 2015 veel problemen kenden, minder elektriciteit produceerden.
  • In mei 2015 werd de flowbased marktkoppeling tussen de vijf landen van de CWE-regio ingevoerd en werd het berekeningsmechanisme voor de beschikbare transmissiecapaciteit (Available Transmission Capacity, ATC) vervangen. De flowbased marktkoppeling is een berekenings- en toewijzingsmethode van de gecombineerde commerciële transmissiecapaciteit. Hiermee kan de markt de transmissiecapaciteit voorzien op de plaats waar het meest sociale welvaart wordt gecreëerd.
  • Ondanks het feit dat de weersomstandigheden in 2015 minder gunstig waren dan in 2014, zette de neerwaartse trend van het jaarlijkse piekvermogen zich door.
  • Op de beurzen hebben de Belgische gemiddelde maandprijzen hun eerder waargenomen daling niet voortgezet, hoewel het invoervolume een recordniveau bereikte. De gemiddelde maandelijkse robuustheid van de Belpex-markt is verslechterd, vooral in september en oktober toen er door de loop flows minder capaciteit was om elektriciteit in te voeren terwijl de problemen met kerncentrales nog niet waren opgelost en er weinig vraag was.

Gemiddelde maandprijzen op de beurzen Belpex, APX, Epex FR en Epex GE van 2007 tot 2015 (Bronnen: CREG, Elia, APX, Powernext, EEX)

De CREG is in 2015 eveneens de nadruk blijven leggen op het verbeteren van de marktwerking met het oog op de belangen van alle verbruikers:

  • Ze heeft een studie uitgevoerd over de energieprijzen voor kmo’s en zelfstandigen, waaruit bleek dat dit verbruikerssegment veel zou kunnen besparen als het beter geïnformeerd zou zijn.
  • Ze heeft het vangnetmechanisme geëvalueerd en vastgesteld dat er geen marktverstorend effect optrad en dat het mechanisme duidelijk bijdraagt aan het verhogen van de transparantie.
  • Ze monitorde de prijzen en de markt door studies over de kostenstructuur voor de nucleaire centrales, het mechanisme voor de vastlegging van de energieprijzen in de leveringscontracten van grote industriële afnemers en het aandeelhouderschap van de voornaamste elektriciteits- en gasleveranciers met een Belgische leveringsvergunning.
  • Ze voerde een studie uit over de rentabiliteit van de elektriciteitsopslag in België met de verschillende technologieën en bijhorende kosten en aanbevelingen aan de bevoegde overheden om de ontwikkeling van opslagcapaciteit voor elektriciteit te bevorderen

2015 was ook het jaar waarin REMIT (Regulation on wholesale Energy Market Integrity and Transparancy) van start ging. Het doel van REMIT is een Europees regelgevingskader te scheppen specifiek voor de groothandelsmarkt, om de werking ervan te verbeteren en misbruik (marktmanipulatie, poging tot marktmanipulatie of misbruik van voorkennis) te voorkomen en in voorkomend geval te bestraffen.

Eind 2015 heeft de CREG de tarieven van Elia voor de transmissie van elektriciteit voor de periode 2016-2019 goedgekeurd. De dalende evolutie van het goedgekeurde budget waarborgt kostenbeheersing ten bate van de consument en biedt de transmissienetbeheerder de middelen die hij nodig heeft om zijn wettelijke opdrachten uit te voeren, inclusief de realisatie van een ambitieus investeringsprogramma voor België.

 

De aardgasmarkt

Dit hoofdstuk overloopt de belangrijkste aspecten van de aardgasmarkt in 2015.


  • Het totale aardgasverbruik steeg tot 175,8 TWh, wat een toename is van 9,6% ten opzichte van het verbruik in 2014 (160,4 TWh). Deze stijging is het resultaat van een toename van de aardgasconsumptie in alle verbruikerssegmenten. Er was een duidelijk hoger verbruik van de eindafnemers aangesloten op de distributienetten (+ 10,7%), een aanzienlijke stijging van het verbruik voor de productie van elektriciteit (eventueel in combinatie met de productie van warmte) (+ 12,4%) en een beperkte stijging van het verbruik van de industriële afnemers (+ 4,8%).

  • Verdeling per gebruikerssegment van de Belgische vraag naar H-gas en L-gas in 2014 en 2015 (Bron: CREG)

  • In oktober 2015 werd er één enkele gasbalanceringszone ingevoerd die België en het Groothertogdom Luxemburg dekt. Een uniek entry/exit-systeem werd opgericht met een gemeenschappelijk balanceringsregime en één enkel notioneel handelspunt (ZTP-hub). Dit initiatief is het eerste marktintegratieproject tussen twee Europese lidstaten.
  • Wanneer we de jaarlijkse gemiddelde day ahead prijs (DAM) vergelijken in België (ZTP), Nederland (TTF) en Duitsland (NCG, Gaspool) (in €/MW), dan zien we een bijna perfecte prijsconvergentie op de kortetermijnmarkt. Dit wijst erop dat een vlotte grensoverschrijdende aardgashandel tussen België, Nederland en Duitsland mogelijk is (minstens voor H-gas).

Gemiddelde jaarlijkse gasprijs op de day-ahead- en year-aheadmarkt (Bronnen: CREG, bewerkte gegevens afkomstig van icis.com, ice.com, eex.com en powernext.com)

Eind 2015 heeft de CREG de aardgasvervoerstarieven van Fluxys Belgium voor de periode 2016-2019 goedgekeurd. De nieuwe tarieven bieden de markt stabiliteit, zowel qua prijsniveau als qua structuur. De tariefverlaging van 7% die gold vanaf begin 2015, wordt in de nieuwe tarieven gehandhaafd, zodat het aandeel van de vervoerskosten in de eindverbruikersprijs beperkt en stabiel blijft.

De CREG is in 2015 eveneens de nadruk blijven leggen op het verbeteren van de marktwerking met het oog op de belangen van alle verbruikers. Deze aspecten worden uiteengezet in het hoofdstuk Elektriciteit.

 

De CREG

De CREG vormt een gemotiveerd team dat in een geest van permanente dialoog met de verschillende marktspelers werkt. Dit hoofdstuk beschrijft onder andere de werking van de CREG en de nauwe banden die ze onderhoudt met andere nationale en Europese instanties.

Het Directiecomité heeft in 2015 bijna 200 akten (beslissingen, adviezen, studies,...) afgeleverd.